26.10.2024.U istraživanju koje je prošle godine sproveo Pju riserč centar, a koje je obuhvatilo blizu 12.000 ispitanika, bejzbol se sa 27% glasova našao na drugom mestu najpopularnijih sportova u SAD, i to iza neprikosnovenog američkog fudbala, a daleko ispred košarke. Međutim, bez obzira na to što se smatra jednom od „najameričkijih” stvari na svetu, ovaj sport – ispostaviće se – uopšte ne potiče sa američkog kontinenta.
Preteče bejzbola postojale su u Evropi, posebno u Engleskoj, gde su bili popularni sportovi sa sličnim pravilima, poput kriketa i arhaične engleske igre „rаunders“. U pitanju su sportovi koje su prvi kolonisti doneli u Novu Englesku, odnosno današnji severoistočni deo SAD, koji spada među prve kolonizovane teritorije. Prema dostupnim podacima, pretpostavlja se da je bejzbol nastao kao svojevrsna kombinacija različitih igara sa palicom i lopticom. Zapisi o ovakvim igrama se mogu pronaći čak i u starom Egiptu, kod naroda Maja, ali i u Francuskoj, mada englesko poreklo igre deluje kao najverodostojnije.
Do istorijske revizije priče o poreklu bejzbola došlo je početkom 20. veka. Naime, 1903. godine je britanski sportski novinar Henri Čedvik napisao članak u kojem je tvrdio da bejzbol potiče od pomenute igre „rаunders”. Međutim, to se nije svidelo Albertu Spaldingu, jednom od utemeljivača modernog bejzbola, čije prezime vam je možda poznato sa košarkaških lopti. On je tvrdio da je bejzbol američki sport, nastao na američkom tlu, a kako bi se ovaj spor razrešio Spalding i Čedvik su oformili komisiju koja je imala zadatak da utvrdi pravu istinu. Komisija je uključivala sedam sportskih rukovodilaca, radila je tri godine, i na kraju objavila da je bejzbol osnovao Amerikanac Abner Dabldej 1839. godine u američkom gradu Kuperstaunu.
Međutim, kasnijim utvrđivanjem činjenica postalo je jasno da se radi o mitu. Dabldej, koji je poreklom iz države Njujork, služio je kao general-major Unije (snaga severa) u Američkom građanskom ratu i veruje se da je bio komandant vojnicima koji su ispalili prve metke sa strane Severa u ovom ratu. Nikada nije zabeleženo da je tvrdio kako je on osmislio bejzbol. Dokazano je da je Dabldej bio na američkoj vojnoj akademiji Vest point 1839. godine, odnosno u vreme kada je – prema navodima komisije – izumeo bejzbol u Kuperstaunu.
Dakle, Dabldej definitivno nije izumitelj bejzbola, pa priča o osnivaču igre ostaje nerazrešena, dok njene preteče definitivno nisu nastale u SAD. Bez obzira na to, Dabldej se i dalje navodi kao izumitelj modernog bejzbola, a ova igra se čak i naziva „Dabldejev bejzbol“ na sajtu Nacionalne kuće slavnih bejzbola koja se nalazi upravo u Kuperstaunu.
Što se tiče standardizacije bejzbola, ona je definitivno ustanovljena u SAD. Njujorški klub Nikerbokers uspostavio je 1845. godine skup pravila poznatih kao Nikerboker pravila, a kreirao ih je Aleksander Kartvrajt. Sledeće godine je ovaj klub po tim pravilima odigrao utakmicu protiv kriket ekipe Njujorška devetka (eng. New York Nine), što mnogi smatraju prvom utakmicom modernog bejzbola.
Doživljaj bejzbola kao „američkog” sporta donekle je opravdan, pre svega zbog toga što, za razliku od košarke, on do sada nije doživeo globalnu popularnost. Ipak, sva je prilika da drugi po popularnosti sport među Amerikancima zapravo nije izmišljen u SAD. Moguće je da vam je poznata i priča o tome da je bejzbol zapravo potekao od igre banatske šore, koju je na američki kontinent navodno doneo naš naučnik Mihajlo Pupin, ali to će možda biti tema nekog od narednih tekstova na našoj Mitopediji.
Đorđe Majstorović, FakeNews Tragač
