Od početka napada Rusije na Ukrajinu na Tviteru se dele mnoge fotografije militantnih grupa sa zastavama Ukrajine i svastikama. Ove fotografije mahom prikazuju desničarsku dobrovoljačku grupaciju Azov i autentične su: neke datiraju iz 2014. godine, a uz njih se manipulativno deli i foto-montaža predsednika Ukrajine, koji u ruci drži fudbalski dres na kojem je svastika.
Više čitalaca Tragača skrenulo nam je pažnju na fotografije (1, 2, 3, 4, 5) militantnih grupa koje pored zastava Ukrajine ističu i svastiku, simbol Nacističke partije pre i tokom Drugog svetskog rata. Većina ovih fotografija je autentična i prikazuje članove Azova.
U svom radu posvećenom Azovu, Andreas Umland navodi da je tu organizaciju – nazvanu po Azovskom moru – kreirala 2014. godine grupa aktivista koja je otvoreno promovisala rasizam i neonacizam. Portal Al Džazira piše da je Azov danas „krajnje desničarska dobrovoljačka pešadijska vojna jedinica čiji su članovi – procenjeni na 900 – ultranacionalisti i optuženi za gajenje neonacističke i bele suprematističke ideologije”, ali i da je „Putin naveo prisustvo takvih jedinica u ukrajinskoj vojsci kao jedan od razloga za pokretanje svoje takozvane ’specijalne vojne operacije… za demilitarizaciju i denacizaciju Ukrajine’.”
Ipak, iako Azov i dalje postoji, na mrežama se deli fotografija koja nije nastala ove godine već 2014, a zajedno sa njom i foto-montaža predsednika Zelenskog koji u ruci drži fudbalski dres na kojem je softverom za obradu fotografije dodat kukasti krst. Obrnutom pretragom fotografije na Guglu dolazi se do originalne fotografije sa Instragama predsednika Ukrajine koji u rukama drži dres sa svojim prezimenom i brojem „95” i u opisu hvali dizajn dresa kreiranog za učešće reprezentacije Ukrajine na Evropskom prvenstvu u fudbalu.
Stay Serbian: režiranje smrti i patnje
Čitaoci su nam prethodnih dana prijavili i dve objave sa Instagram stranice Stay Serbian.
Prvu objavu su već analizirale kolege sa portala Raskrinkavanje, Istinomer i AFP činjenice. Ona sadrži fotografiju na kojoj piše da je isti novinar CNN-a ubijen i u Kabulu 2021. i u Ukrajini 2022. Prva vest (o pogibiji u Kabulu) navodno je objavljena na Tviter nalogu CNN Afghanistan, a druga na nalogu CNN Ukraine. Na skrinšotovima nema naznaka da je reč o verifikovanim nalozima i trenutno su oba suspendovana. Takođe, nalog koji je predstavljen kao CNN Ukraine kreiran je tek u februaru 2022. i pre suspendovanja pratilo ga je 129 osoba. Na slici se zapravo nalazi gejmer Džordi Džordan.
Slična vest kružila je internetom i nakon povlačenja američkih vojnih trupa iz Avganistana u avgustu 2021. kada se sa lažnog profila BBC Afghanistan delila vest o zarobljavanju i egzekuciji istog novinara.
Stranica Stay Serbian podelila je i mim koji navodno dokazuje „kako radi zapadna propaganda“, i to insinuiranjem da su prizori patnje ukrajinskog naroda filmski inscenirani. Objava dolazi sa obrisanog Tviter naloga BreakingUpdates, koji je kreiran u februaru ove godine. Korišćeni video materijal zapravo je nastao tokom snimanja filma Invasion Planet Earth, reditelja Sajmona Koksa.
Stefan Kosanović i Tatjana Babić, FakeNews Tragač