28.08.2023.Na Fejsbuk stranici „Moj svet knjiga Woodwatch” nedavno je objavljen snimak posvećen „drevnoj tibetanskoj biblioteci”. Objava sadrži i tekst na našem jeziku, koji nam je čitalac poslao na proveru.
„Masivna biblioteka pronađena je iza 60 metara dugačkog & 10 metara visokog zida — možda najveće biblioteke na svijetu u dalekoj istoriji planete. U manastiru Sakija, na Tibetu — biblioteka sadrži 84.000 tajnih rukopisa (knjiga), koji uključuju istoriju čovečanstva tokom 10.000 godina. Kabalisti znaju razlog zasto su ovo sakrivali…I to bas na Tibetu!”
Istina je da ova biblioteka postoji, a i snimak je autentičan. Otkrivena je 2003. u hramu izgrađenom 1073. godine, nakon što se vekovima nalazila iza zida koji je 60 metara dug i 10 metara visok, a portal China.org navodi kinesku novinsku agenciju Sinhua kao izvor ove vesti.
Iako se u objavi potencira misteriozna aura biblioteke, sadržaj knjiga odavno nije tajnovit. Nakon što je biblioteka otkrivena pre 20 godina, stručnjaci Tibetanske akademije društvenih nauka napravili su plan provere i katalogizacije. Taj posao je, sudeći prema vestima iz 2022. godine uspešno završen, a sprovodi se i digitalizacija građe „list po list“. Ta građa uključuje spise o politici, društvu, istoriji, pravu, religiji, astronomiji, kalendaru, medicini, kao i drugim humanističkim naukama. Nejasno je zašto se na domaćoj Fejsbuk stranici pominje Kabala (mistična struja judaizma), koju nijedan od konsultovanih izvora ne dovodi u vezu sa otkrivenom bibliotekom.
Nismo došli do preciznog odgovora na ovo pitanje. Pregledali smo medijsku arhivu, naučne radove i knjige, ali su podaci začuđujuće oskudni (pogotovo kad uzmemo u obzir značaj otkrića), suprotstavljeni, propraćeni cirkularnim citiranjem, i u tom smislu deluju nepouzdano. Monografija „Library World Records“ (2017) navodi da je biblioteka u Sakiji najveća budistička biblioteka na svetu, sa više od 46.000 knjiga, dok medijski izvori navode procenu od 40.000 do preko 84.000 knjiga (1, 2, 3).
Dodatnu zabunu unose i starije vesti slične prirode. Beogradska „Borba“ je, na primer, 1958. godine izvestila da je u Sakiji „otkrivena biblioteka sa sto hiljada starih knjiga“ ispisanih na pergamentu, koje su nastale u periodu između 8. i 16. veka.
Sva je prilika da mediji, izveštavajući o ovoj temi, mešaju informacije o broju novootkrivenih knjiga (2003) i ukupnom broju knjiga u Sakiji. Kineski portal Sina objavio je 2018. reportažu iz Sakije u kojoj se navodi da je ukupan broj knjiga 84.000 i da su podeljene u tri sekcije.
U objavi o Sakiji na srpskom jeziku nalazi se i jedna dvosmislena rečenica: „Biblioteka sadrži 84.000 tajnih rukopisa (knjiga), koji uključuju istoriju čovečanstva tokom 10.000 godina“. Da li ovo znači da pronađene knjige svedoče o deset milenijuma istorije ili da su nastajale tokom deset milenijuma? Ukoliko je autor teksta imao na umu drugu opciju (što je moguće, s obzirom na napomenu o „dalekoj istoriji planete”), reč je o netačnoj tvrdnji.
Navode o „10.000 godina starim spisima“ već su istražili neki portali za utvrđivanje činjenica – AP Australija i Afrika ček, došavši do zaključka da ovaj broj jednostavno nije moguć. Zašto? Zato što su, kako to navodi AP Australija, najstariji tekstualni tragovi čovečanstva stari „tek” oko 5.000 godina.
U tekstu AP Australija navedeno je da se svitak, napravljen od papirusa, prvi put pojavio u Egiptu pre oko 5.000 godina, kao i da su rani primerci papira od pre oko 2.000 godina pronađeni u Kini. Budizam je, s druge strane, nastao pre otprilike 2.500 godina. Sve su to činjenice koje u osnovi osporavaju mogućnost postojanja papirnih budističkih zapisa starih 10.000 godina, kako je to na društvenim mrežama napisano. Moguće je da su spisi u ovoj biblioteci stari oko 1.000 godina, potencijalno nešto više, ali svakako ne deset puta više.
Marija Zemunović, FakeNews Tragač
Naslovna fotografija: Ričard Mortel
