Da li je Beli anđeo poslat u svemir?

U domaćim medijima se godinama sporadično pojavljuju tekstovi o fresci Beli anđeo i njenom navodnom putovanju u svemir, o čemu je FakeNews Tragač već pisao 2020. godine. Iako je Tragaču još tada potvrđeno da Beli anđeo nije putovao u svemir, ova dezinformacija je i nakon toga plasirana u medijima, a može se pronaći i na zvaničnom sajtu manastira Mileševa, u kom se ova freska nalazi.

Da bismo bolje razumeli želju za glorifikacijom ove freske bilo bi dobro da imamo uvid u to kakav status ona ima u ovdašnjoj verziji pravoslavlja. Beli anđeo je deo šire kompozicije Mironosice na Hristovom grobu, a na njoj je prikazan Arhanđel Gavrilo kako pokazuje na prazan Hristov grob kao dokaz njegovog vaskrsenja. Freska je nastala u 13. veku i danas se smatra jednim od najznačajnijih dela srednjovekovne umetnosti na ovim prostorima.

Ipak, kada je NASA je 1977. godine poslala u svemir svojevrsnu vremensku kapsulu nazvanu Zlatni zapis sa zvukovima i slikama odabranim da prikažu raznolikost života i kulture na našoj planeti, među njima nije bilo freske Beli anđeo. Ovo nam je još 2020. godine potvrdio glavni istoričar u NASA dr Vilijam Beri.

Sadržaj Zlatnog zapisa selektovao je čuveni američki astronom Karl Sagan, a osim fotografija on je uključivao i raznolike zvukove prirode, poput onih koje proizvode talasi, vetar, grmljavina i životinje. Dodati su i usmeni pozdravi na 55 jezika, kao i štampana poruka tadašnjeg predsednika Sjedinjenih Država Džimija Kartera.

Kolekcija od 115 fotografija uključuje mnoge od naučnog interesa: matematičke i fizičke veličine, Sunčev sistem i njegove planete, DNK, ljudsku anatomiju i reprodukciju. Pažnja je posvećena tome da se uključe ne samo slike ljudi, već i nekih životinja, insekata, biljaka i pejzaža. Na ovom linku možete videti sve fotografije iz kolekcije za koje postoji dozvola za objavljivanje, dok su preostale popisane ispod galerije.

Osim priče o tome da je Beli anđeo posredstvom Zlatnog zapisa putovao u svemir, u gotovo svim tekstovima koji se bave ovom temom pominje se i neosporna činjenica da je freska Beli anđeo bila deo satelitskog video-snimka koji je iz Evrope emitovan u Severnoj Americi 1962. godine. Međutim, iz nekog razloga (pretpostavljamo želje za davanjem dodatnog značaja) potencira se da je reč o prvom takvom snimku, što nije istina.

Beli anđeo zaista jeste bio deo snimka koji je 23. jula 1962. godine emitovan iz Evrope za gledaoce u Sjedinjenim Državama i Kanadi u okviru projekta Telstar. Čak 18 evropskih zemalja učestvovalo je u ovom predstavljanju. Snimak iz Beograda traje 48 sekundi i na njemu se najpre vidi Trg republike, a zatim slede kadrovi iz Narodnog muzeja na kojima su prikazano Miroslavljevo jevanđelje, a potom i freska Beli anđeo. Spiker izgovara da ova freska predstavlja možda jedan od najlepših sačuvanih primera srednjovekovne umetnosti.

Ipak, ovo nije bio prvi satelitski video snimak emitovan iz Evrope, s obzirom na to da je Telstar projekat imao premijeru 12 dana ranije. Prvi video snimak sa našeg kontinenta koji je prenet satelitski bio je iz Francuske, a na njemu se vidi čuveni Iv Montan koji izvodi pesmu La Chansonette. Francuska pošta je čak odštampala i markicu posvećenu ovom istorijskom događaju, na kojoj je vidljiv datum 11-12. jul 1962. godine. Dakle, iako se radi o umetničkom delu od izuzetnog značaja, freska Beli anđeo nije putovala u svemir, niti je bila deo prvog satelitskog video snimka emitovanog iz Evrope.

Đorđe Majstorović, FakeNews Tragač