23.01.2022.Na internetu se ponovo pojavila vijest o „čudotvornom” čaju Hypertea, koji navodno pomaže ljudima oboljelim od hipertenzije, jača krvne sudove i može produžiti život za 11 do 17 godina. U konkretnom članku govori se o nevjerovatnim učincima ovog čaja, iznosi se statiskika o tome koliko ljudi umire od kardiovaskularnih bolesti, a o svemu tome govore „stručnjaci“ iz ove oblasti. Analizom smo utvrdili da članak obiluje netačnim informacijama, izmišljenim intervjuima i ličnostima. Takođe, emisija koja se spominje u tekstu, a u kojoj je navodno došlo do rasprave među gostima, zapravo se nije dogodila.
Na zvaničnoj Fejsbuk stranici Hypertea može se vidjeti da se, osim u Srbiji, proizvod reklamira i u zemljama regiona – Crnoj Gori, Hrvatskoj, Sjevernoj Makedoniji, Bosni i Hercegovini, a regionalnom šemom reklamiranja i prodaje ovakvih proizvoda bavili smo se u dve šire analize (1, 2).
Pretragom smo došli i do stranih portala (1, 2), gde se na isti način, sa istim fotografijama i tržištu prilagođenim imenima stručnjaka, opisuju različiti proizvodi, uz neizostavnu opciju naručivanja. Takođe, za sve ove sajtove karakteristično je da ne objavljuju ništa drugo, već imaju samo jedan članak o čaju Hypertea ili drugom proizvodu.
U članku koji smo analizirali spominje se stučnjak dr Mihajlo Golovanović koji zagovara upotrebu čaja, a koji je predstavljen kao vaskularni hirurg i glavni specijalista u Centru za bolesti srca. Međutim, riječ je o Adamu D. Rotfeldu, bivšem ministru spoljnih poslova Poljske, koji se između ostalog bavio teorijom i praksom međunarodne sigurnosti i ljudskih prava, rješavanjem sukoba, kontrolom naoružanja i razoružanja.
Osoba koja vodi intervju sa Golovanovićem, predstvljena kao dopisnik (čije ime nije navedeno u članku), u stvari je Gordon Aleksandar, ruski radijski i televizijski voditelj, novinar, glumac.
Osim lažnog intervjua i imena stučnjaka, u tekstu je prikazana statistika koja je netačna i nedosledna.
Stalno emitujete informacije o virusima, a zatvarate oči pred problemom koji svake godine ubija 1,5 milion ljudi u Srbiji! Zašto niko ne govori o bolestima kardiovaskularnog sistema?
Statistika je šokantna! Svake godine virusne i infektivne bolesti odnose 25 hiljada života, a od problema sa krvnim sudovima i srcem za isto to vreme je umrlo skoro 500.000 građana Srbije.
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije, tokom 2020. godine u Srbiji je umrlo ukupno 116.850 ljudi, a konkretno od kardiovaskularnih bolesti 55.305 osoba (25.617 muškaraca i 29.688 žena). Činjenica jeste da od deset najčešćih uzroka smrti u Srbiji čak osam čine kardiovaskularne bolesti, ali statistika koja je predstavljena u članku nije tačna. Štaviše, navedenim tempom bi bolesti kardiovaskularnog sistema za manje od pet godina usmrtile celokupno stanovništvo Srbije.
Kreatori teksta naveli su nekoliko institucija, ali bez navođenja simbola i tačnih imena, pa se tako spominju: Centar za bolesti srca, Srpski centar za molekularnu biologiju, kao i da je Hypetea čaj dobio međunarodnu nagradu. Međutim, analizom smo utrdili da ove institucije u Srbiji ne postoje, a o navodnoj nagradi nema podataka.
Višnja Cvetković i Dragana Vasiljević, FakeNews Tragač
