02.04.2024.Kako zamišljate apokalipsu? Recimo, asteroid udara u Zemlju brzinom od nekoliko desetina hiljada kilometara na sat, stvara se krater širine 200 kilometara, sva živa stvorenja u blizini su izbrisana, zajedno sa drvećem i rastinjem. Na obalnim područjima, udar izaziva cunamije visoke do 300 metara, kao i zemljotrese kakve ljudska vrsta ne pamti. Zemlja je prekrivena smrtonosnim pepelom i prljavštinom. Manje od sat vremena nakon udara, zlokobni vetar ruši sve što je preostalo. Zatim se pepeo i dim šire po celoj planeti, pretvarajući dnevnu svetlost u konstantni sumrak koji traje mesecima. Temperatura pada, čitavi ekosistemi su uništeni…
E pa, nešto vrlo slično ovom scenariju se zapravo već dogodilo pre oko 66 miliona godina, čime je okončana geološka era koja se naziva mezozoik. Asteroid veličine planine udario je blizu poluostrva Jukatan u današnjem Meksiku, eksplozivnom silom ekvivalentnom 100 triliona tona TNT-a. Ostalo je široko rasprostranjeno uverenje da je ovaj kataklizmični događaj usmrtio sve dinosauruse na planeti, međutim ova tvrdnja se pokazala kao ne baš potpuno istinita.
Naime, novija istraživanja su utvrdila da su dinosaurusi preživeli kao ptice. U narednih 66 miliona godina, ptice su evoluirale na mnoge načine, što im je omogućilo da opstanu u različitim staništima. Odgovor za ovaj izuzetak verovatno leži u njihovoj maloj veličini, činjenici da mogu da jedu različitu hranu, kao i sposobnosti letenja, koja im je pomogla u preživljavanju ovog svojevrsnog “smaka sveta”. Takođe, nova iskopavanja fosila sugerišu da su još neki dinosaurusi preživeli udar asteroida. Kosti pronađene u Novom Meksiku, u Sjedinjenim Državama predstavljuju potencijalni dokaz da su dinosaurusi živeli još barem pola miliona godina nakon udara asteroida.
Naučnici su tek 1825. godine prvi put otkrili da su dinosaurusi misteriozno izumrli. Žorž Kuvije, zoolog koji se smatra “ocem paleontologije”, prvi je primetio velike promene faune u prelaznom periodu između mezozoika i kenozoika. Tek 1980. godine uspostavljena je teorija prema kojoj su dinosaurusi izumrli zbog udara asteroida. Ovu teoriju je uspostavio dobitnik Nobelove nagrade, fizičar Luis Valter Alvarez, zajedno sa svojim sinom koji je bio geolog.
Alvarezi su proučavali slojeve stena oko 66 miliona godina starosti u Danskoj, Italiji i na Novom Zelandu. Tom prilikom su otkrili povećane nivoe iridijuma unutar tankog sloja gline. Na većini mesta, iridijum je prilično redak u zemljinoj kori, a činjenica da su postojali povećani nivoi iridijuma u ovom sloju bila je prilična anomalija. Budući da je iridijum češći u asteroidima, verovali su da je ogroman asteroid uništio sve dinosauruse. Jedina mana leži u tome što nisu otkrili gde se nalazi krater koji je izazvao masovno izumiranje. Zbog toga je ovaj rad godinama bio predmet žustre debate u geološkoj zajednici.
Geolog Robert Hildebrand i njegove kolege su 1990. godine otkrile krater Čiksulub u Meksiku. Nakon što su proučili anomalije magnetskog i gravitacionog polja u tom području, pogledali su jezgra bušotine za naftu, kako bi odredili starost. Otkrili su da je krater odgovarao veličini koju su Alvarez i njegove kolege izračunale, a i bio je otprilike iz istog perioda kao i izumiranje dinosaurusa.
Zahvaljujući udaru asteroida, oko 75% životinja na Zemlji, uključujući većinu dinosaurusa, odjednom je nestalo. Spisak žrtava je dug, a među njima su i mikroskopski planktoni i veliki morski reptili. Ipak, krivica se ne može isključivo pripisati asteroidu. I pre njegovog udara, Zemlja je prolazila kroz period dramatičnih klimatskih promena. Asteroid je bio samo konačan, smrtonosni udarac.
Đorđe Majstorović, FakeNews Tragač
