Da li je feminizam isključivo zapadna tekovina?


Tekovine zapadne kulture obuhvataju širok spektar ideja i vrednosti, ali umetničkih i tehnoloških dostignuća koja su se razvila kroz istoriju zapadnih civilizacija. Od demokratije, preko hrišćanstva i industrijske revolucije, pa sve do pop kulture i globalizacije, korpus tzv. zapadnih vrednosti uvek je imao tendenciju i za širenje na druge delove sveta.

Pojam „Zapad“, u geopolitičkom smislu, obično se odnosi na skup država, regiona i kultura koje imaju relativno slične zajedničke političke, ekonomske, kulturne i istorijske karakteristike. Ključni elementi koji se povezuju sa Zapadom u ovom kontekstu obuhvataju ljudska prava, slobodno tržište, individualizam, društveni razvoj i tehnološki napredak.

Geopolitička definicija Zapada može varirati u zavisnosti od konteksta i vremena, ali trebalo bi istaći da ona nije statična i da su tokom vremena postojali različiti pristupi i interpretacije ovog termina.

Kada se govori o ljudskim pravima, jedan od neizostavnih segmenata je i borba za rodnu ravnopravnost. Ova dugotrajna nastojanja uobličila su se tokom 19. veka u ideološki pokret koji je nazvan feminizam. Osnovni ciljevi feminizma su borba protiv svih oblika rodne diskriminacije, nejednakosti i stereotipa koji ograničavaju žene u društvenim, političkim, ekonomskim i kulturnim sferama života.

Nažalost, u velikom delu našeg društva na feminizam se i dalje gleda sa odbojnošću. Feministkinje se neretko opisuju kao žene koje mrze muškarce, borba protiv patrijarhata se predstavlja kao antihrišćanska, a neretko se u javnom prostoru može čuti i da se radi o projektu zapada smišljenom da bi rasturio tradicionalnu porodicu.

Međutim, iako je činjenica da je njegova moderna forma uglavnom zapadnjačkog porekla, feminizam i feminističke ideje svakako nisu isključivo tekovina Zapada.

Na primer, jedno od najranijih sačuvanih pisanih dela žena jeste zbirka pesama budističkih monahinja, koja datira iz 6. veka pre nove ere. Ove kratke pesme, prenete usmenim putem, osvetljavaju živote žena koje su pobegle od muževa-zlostavljača i odrekle se svetovnih želja u potrazi za slobodom. I koliko god je cela ova tematika bila u zapećku istorije sve do savremenog doba, postoje primeri „ženskih borbi” koje su se vodile kroz vekove i nisu bile ograničene samo na onaj prostor koji se naziva Zapadom.

Činjenica je da vodećim pravcima feminizma dominiraju bele žene iz zapadnjačke srednje klase i može se diskutovati o tome u kojoj meri se uzimaju u obzir rasne i klasne razlike. Naime, žene u nezapadnim kulturama se obično suočavaju sa još težim oblicima seksizma, klasnih ili kastinskih, ali i verskih i etničkih predrasuda. Međutim, klasna neosvešćenost i neokolonijalni pristup ne karakterišu isključivo feminizam, već su deo šireg problema liberalne ideologije.

Brojna su žarišta razvoja feminističkih ideja i pokreta, preko Afrike do veoma značajnih uticaja iz Kine i Indije, ali isto tako i naših prostora. Međutim, kako to često biva, istorija nije baš najpravednija nauka. Tako je, na primer, ime Elenor Ruzvelt postalo sinonim za Opštu deklaraciju o ljudskim pravima, dok je indijska feministkinja Hansa Mehta ostala u senci bivše prve dame SAD. Mehta je, recimo, zaslužna za promenu fraze „Svi ljudi (eng. Men) su rođeni slobodni i jednaki“ u „Sva ljudska bića su rođena slobodna i jednaka“, koja se nalazi u članu 1 Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima.

Dakle, iako se moderni feminizam može smatrati dominantno zapadnjačkom tekovinom, ideje za koje se zalaže imaju globalni značaj i prepoznaju se kao univerzalne u borbi za rodnu ravnopravnost. Ova borba se vodila i vodiće se i van „Zapadnog sveta”.

Đorđe Majstorović, FakeNews Tragač

Ukratko

TOP 5 – NAJČEŠĆE LOKACIJE MANIPULACIJA