17.12.2024.Slano more ili Jezero Sodome samo su neka od mnogobrojnih imena za vodenu površinu koja se nalazi na Bliskom istoku, a koja se kod nas najčešće naziva Mrtvo more. Radi se o slanom jezeru čija istočna obala zapljuskuje državu Jordan, a zapadna je podeljena između Izraela i palestinske Zapadne obale. Reka Jordan, iz koje Mrtvo more dobija skoro svu vodu, uliva se u njega sa severa.
Mrtvo more ima najnižu nadmorsku visinu na površini naše planete i gotovo je 10 puta slanije od regularne morske vode, ali da li je istinita često ponavljana tvrdnja da u njemu nema živog sveta?
Zapravo – ne. Naučnici su još 1936. godine, u uglednom časopisu Nejčer, objavili zaključke o postojanju mikroorganizama u njegovim ekstremno slanim vodama, čime su opovrgli tvrdnje da u Mrtvom moru nema života. Takođe, staru priču o tome da „ptice ne lete iznad Mrtvog mora“ očevici su odavno demantovali. Tu su i druge zablude o ovom jedinstvenom jezeru – da njegove vode mogu nositi gvožđe i cigle, te da njegova isparenja ubijaju sve što je živo, od riba do ptica i biljaka. Ništa od ovoga nije istinito.
Mnogi od ovih mitova mogu se pronaći u knjizi američkog istoričara i osnivača Univerziteta Kornel Endrua D. Vajta. On je u svojoj knjizi „Od legendi o Mrtvom moru do uporedne mitologije“ između ostalog zabeležio i svedočenja o tome da su jabuke sa Bliskog istoka zapaljive i da se pretvaraju u dim, kao i da je Mrtvo more ulaz u pakao.
Čuvene su i tvrdnje iz srednjovekovnog putopisa ser Džona Mandevila – da gvožđe pluta, a pero tone u vodi Mrtvog mora. Iako ove legende možda zvuče zanimljivo, danas su samo deo istorije i pojava koja nas podseća na tendenciju čoveka da izmišlja priče o manje istraženim pojavama.
Iako u vodi Mrtvog mora nećete pronaći ribe ili druge „više“ organizme, to ne znači da je ovo jezero potpuno beživotno. Naprotiv, njegove ekstremno slane vode dom su različitim bakterijama i mikroskopskim algama koje su se savršeno prilagodile ovim neobičnim uslovima.
U periodima obilnih kiša ili poplava dotok sveže vode menja hemijski sastav Mrtvog mora, omogućavajući ovim mikroorganizmima da se razmnože u većem broju. Tada se na površini vode može primetiti fascinantna pojava – svetlocrvena boja koja ukazuje na prisustvo alge Dunaliella.
Mrtvo more skriva još jedno iznenađenje – izvore sveže vode na svom dnu. Ovi podvodni izvori predstavljaju dom za raznovrsne mikroorganizme, uključujući jednoćelijske alge, cijanobakterije i zelene sumporne bakterije. Osim toga, na dnu Mrtvog mora otkriveno je skoro 80 vrsta gljiva!
Štaviše, mnogi od organizama koji žive u Mrtvom moru su jedinstveni i neobični, a neki su otkriveni tek relativno skoro. Ovo je pokazala ronilačka ekspedicija iz 2010. godine, koju je predvodio Dani Jonesku, mikrobiolog sa Instituta Maks Plank u Nemačkoj. On je izjavio da je u Mrtvom moru otkriven epicentar života: „Tim je otkrio nekoliko kratera, svaki širok oko 10 i dubok 13 metara, na dubini od oko 30 metara na dnu jezera. Krateri su bili prekriveni slojevima, ponekad i iznenađujuće debelim slojevima, novih bakterijskih vrsta”, rekao je Jonesku.
Prisustvo ovih podvodnih izvora dugo je bilo samo pretpostavka građena na osnovu neobičnih talasa koji su uočeni na površini Mrtvog mora. Ove male zajednice živih bića koje su pronađene u njihovoj blizini predstavljaju samo još jedan dokaz da – čak i na naizgled nemogućim mestima – život uvek nađe način da opstane.
Đorđe Majstorović, FakeNews Tragač
